Merhaba sevgili okurlarım. Bu hafta ki konumuz toplumumuzda ki %13,7 sıklığında görülen ve dünyada gittikçe sıklığında artış görülen şeker hastalığı (diyabet) konusuna değineceğim.
Günlük yaşamda aktivitelerimizi yeterli bir şekilde sürdürebilmemiz için vücudumuz tarafından besine yani glikoza ihtiyaç duymaktadır. Kanımızda glikoz dengesini ayarlama işi de pankreas denilen iç organımız tarafından gerçekleşir.Pankreasımız kan şeker yüksekliğinde insülin salgılatıp kan şeker düzeyini düşürerek dengelemektedir.İşte şeker hastalığı (diyabet) insülin hormonunun eksiklği veya etkisizliği sonucu oluşan, ömür boyu süren kronik bir hastalıktır. Şeker hastalığının 3 tipi bulunmaktadır.Tip 1; diyabet daha çok genç yaşlarda görülen genetik olarak yatkın kişilerde vücudun virüslere ve bakterilere karşı koruyan savunma sisteminin pankreasta insülin yapan hücreleri tahrip etmesiyle oluşur.
Tip 2; diyabet toplumda daha sık olan ve özellikle yetişkin yaşlarda görülen insülin hormonu olduğu halde insüline karşı hücre düzeyinde etkisizlik/yanıtsızlık sorunu oluşur.
Diğer diyabet tipide, gebelikte görülen diyabet (gestasyonel diyabet) olup gebeliğe bağlı bazı hormon ve metabolik yükteki artışa bağlı olarak ortaya çıkar ve hamilelik sonrasında da genellikle normale döner ancak %40’ında 15 yıl içerisinde tip 2 diyabet gelişir.Bundan dolayı sonrasında rutin aralıklarla kontrol gerekir.
Şeker hastalığında teşhis için çok su içme, çok idrara çıkma, çok yeme isteği olan, sık sık enfeksiyon geçirme, ağız kuruluğu oluşması, kuru-kaşıntılı cilt olma, cilt yaraları geç iyileşen ve ellerde, ayaklarda uyuşma-karıncalanma şikayetlerinden biri veya birkaçı hastada herhangi bir anda bakılan kan şekeri düzeyinin 200 mgdl’nin veya 8 saatlik açlık sonrası kan şekeri düzeyinin 126 mgdl’nin üzerine çıkması durumunda şeker hastalığından söz edilir.
Kan şekeri düzeyi 100-125 mgdl arası olduğu bazı durumlarda şeker hastalığı teşhisi şeker yükleme testi yapmak gerekebilir. Son dönemlerde kan şekerinin 3 aylık ortalamasını gösteren HgbA1c (Hemoglabın A1c ) değeri ile de şeker hastalığı tanısı konulabilmektedir.
Gizli şeker (pre diyabetik) ise kan şekeri düzeyi normalden yüksek ancak şeker hastalığı tanısı için yeterli değilse (örneğin; açlık kan şekerinin 100-125 mgdl arasında olması gibi) tanımlanır. Bu kişiler tip 2 diyabet (şeker hastalığı) adayıdırlar bunlar takip edilmeli, doktor tarafından lüzum görülürse diyet ve egzersiz önerileri veya ağızdan ilaç verilip tedavi edilebilir.
Ailesinde şeker hastalığı olanlar, şişman kişiler, 4 kg’dan ağır bebek doğuran kadınlar, stres altında yaşayan kişiler, pankreasın iltihabı ve tümoral hastalıklarda ve bazı hormonların fazla salgılanması ile oluşan hastalıklarda (hipertiroidi,akromegali,cushing hastalığı) şeker hastalığı olma riski daha fazladır.
Şeker hastalığının tıbbi tedavisinde tip 1 diyabet hastaları, ömür boyu insülin kullanmak zorundadır.Tip 2 diyabet hastaları ağızdan alınan ilaçlarla eğer tedaviye yanıt alınmazsa insülin başlanabilir.Gebelikte oluşan diyabette ise insülin kullanılır.Bazen aşırı kilolu olanlarda ameliyat gerekebilir.
Şeker hastalığı uzun vade de böbrek yetmezliği, görme kusuru ve sinir hasarı yaptığından hekimlerin diyet, egzersiz önerilerine uymalı, ilaçlarını aksatmamalıdır.Sık sık kan basıncını ölçmeli, yıllık göz muayene kontrolüne gitmeli, kolesterol yüksekliği için doktor önerilerine uymalı basit şekerlerden, tatlılardan ve doymuş yağlardan (margarin, tereyağı, kuyruk yağı vs.) kaçınılmalıdır.Böbrekleri için yılda 2 kez kan ve böbrek kan tahlillerini yapmalı, tuzdan kaçınılmalı bol bol su içilmelidir.Ayakta yara oluşumunu engellemek için ayak bakımına dikkat etmeli, ortopedik ayakkabı giymeli, el-ayak uyuşma-karıncalanmasında muhakkak doktora başvurmalıdır. Egzersizi doktorun önerdiği şekilde uygulamalı olası kan düşme durumlarına karşı yanında kesme şeker veya meyve suyu bulundurulmalıdır.
Unutmamak gerekir ki şeker hastalığında tam bir şifa yoktur.Doktorunuzun önerisinde diyetisyen ve hemşire eşliğinde destek alıp tedavi ve önerilere uyum sağladığınız sürece şeker hastası olmayanlar gibi sağlıklı ve aktif bir hayat sürebilirsiniz. SAĞLICAKLA KALIN.